RKD STUDIES

1611, Boston, Museum of Fine Arts Boston

De huwelijksnacht van Tobias en Sara, een interieurscene geïnspireerd door een voorbeeld van Elsheimer,¹ toont een duidelijke krijtondertekening, waarmee – op de bloemen in de voorgrond na – de belangrijkste elementen in de voorstelling werden aangegeven. De figuren zijn op relatief kleine schaal en iets meer in de diepte weergegeven, wat waarschijnlijk de reden is voor de minder uitgewerkte ondertekening in dit schilderijtje. Toch zijn details als Sara’s haardracht, gezichtskenmerken en tepel in de ondertekening voorbereid. Ook herkennen we de voor Lastman karakteristieke tekenwijze, die los en schetsmatig is, en soms meerdere contouren laat zien. Arceringen voor modellering werden niet aangetroffen.

Kleine verschuivingen en aanpassingen ten opzichte van de ondertekening komen voor, bijvoorbeeld in de voeten van Tobias, het gordijn aan de rechterbeeldrand, dat eerst korter was, of de vlam van de kaars die in de ondertekening verder naar links was gedacht (misschien was de hele kandelaar aanvankelijk rechts van de nu in verf zichtbare ondertekend). De plooival in het gordijn van het bed liep in krijt wat anders dan in de uiteindelijk geschilderde versie. Het ringvormige hengsel rechts aan de kist, waarin het hart en de lever van de vis worden verbrand om de duivel te verdrijven, zat in de ondertekening lager.

IRR

Pieter Lastman
De huwelijksnacht van Tobias en Sara (Tobias 8:23), 1611 gedateerd
Boston (Massachusetts), Museum of Fine Arts Boston, inv./cat.nr. 62.985