RKD STUDIES

1608,¹ Berlijn, Staatliche Museen zu Berlin

Op De doop van de kamerling is amper ondertekening waar te nemen. Slechts her en der zijn lijnen zichtbaar, zoals in de boomtak links of op de rechterkuit van de kamerling. Opvallende penseeltoetsen lijken een belangrijker vorm-vindend element dan het krijt. Deze komen bijvoorbeeld voor in de kamerling, de paarden, of de voorgrond-vegetatie. Hoe vlot en los de voorstelling werd opgezet met deze toetsen blijkt uit de figuur rechts bij de paarden, waar de benen wijzen op een menselijke vorm, terwijl het deel daarboven maar moeilijk te interpreteren valt. Boven de figuur zijn in IRR duidelijk takken van een boom te zien die in de verflaag door gebladerte aan het oog zijn onttrokken. Fellere, geslotener toetsen zijn bijvoorbeeld zichtbaar in de linkerhand van de kamerling. Daarnaast komen verfcontouren voor die de vormen aangeven.

Ten opzichte van deze eerste opzet veranderden tijdens het aanbrengen van de verflagen nog allerhande zaken. Zo liep vanuit de lendendoek van de kamerling aan de achterkant een strook stof naar beneden, die nu niet meer valt waar te nemen. Verder zijn de hoofden van de twee achterste paarden verschoven. Begrijpelijk is de verplaatsing van de figuren die zich in het geschilderd oppervlak tussen de arm van Philippus en het hoofd van de kamerling bevonden. In de oorspronkelijke opzet zaten ze niet alleen lager, met de hoofden rechts van het profiel van de kamerling, ze waren ook aanzienlijk groter van formaat. Door deze ingreep oogt de compositie nu helderder en komt de doop duidelijker naar voren.² De verschuiving van de tenen van de rechtervoet van de kamerling valt wellicht aan een betere integratie van deze figuur te relateren. Ter hoogte van de rots achter de wagenmenner bevinden zich vormen die niet aan het oppervlak te relateren zijn. De centraalbouw bovenaan presenteert zich heel licht in IRR.

IRR

Pieter Lastman
De doop van de kamerling, 1608 gedateerd
Berlijn (stad, Duitsland), Staatliche Museen zu Berlin, inv./cat.nr. 677