Nr. 38 Hagar en de engel
1621 of 1625, Jeruzalem, The Israel Museum
IR
Nr. 38
Pieter Lastman
Hagar en de engel (Genesis 21: 14-19), 1621 (?)
Jeruzalem (stad, Israël), The Israel Museum, inv./cat.nr. B01.0147
Van het schilderij met Hagar en de engel wordt 1621 of 1625 als datering verondersteld.1 Dit werk heeft vergelijkbare compositorische elementen als de voorstelling in Los Angeles uit 1614 (nr. 18) en ook het kleurenschema komt overeen. In dit geval betreft het echter een staand formaat en dat wijst eerder op een ontstaan in 1625. Rond die tijd paste Lastman namelijk vaker het staande formaat toe (zie bijlage 2). De latere datering wordt verder onderbouwd door het IRR-onderzoek,2 waar opnieuw verfcontouren zijn te observeren in plaats van een ondertekening in krijt, zoals in die tijd gebruikelijk.
Ten opzichte van de opzet in verfcontouren zien we een kleine verandering in Hagars rechterhand, waarvan de vingers enigszins zijn ingekort. Op dit schilderij is de rechter wijsvinger van de engel gestrekt, corresponderend met de ondertekening van de eerdere versie in Los Angeles.3 Doordat hier geen correctie heeft plaatsgevonden wijst de engel nu over Ismaël heen, maar het is ook denkbaar dat de engel wijst in de richting van de – op het schilderij niet zichtbare – waterbron die het leven van het dorstende tweetal redt.4
Notes
1 Seifert 2011, afb. 171, vermeldt: 1621(?).
2 Met dank aan Shlomit Steinberg en Sharon Tager voor het bediscussiëren van de resultaten van de IR-opnames.
3 Voor de engel op deze versie zie Golahny 2008, p. 161, die verwijst naar de engel uit De zeven werken van barmhartigheid van Caravaggio, zie ook nr. 18.
4 Met dank aan Shlomit Steinberg voor deze suggestie, zie ook bij Hagar en de engel (nr. 18).